Hoofdstuk 12 : De wereld ontwaakt… in een nachtmerrie
Eind 2019 werd de Chinese stad Wuhan plots geconfronteerd met een onbekend virus dat er de kop opstak. Het zou echter nog weken duren voordat de rest van de wereld de ernst en impact van het virus kon beseffen.
Vanaf het begin werd de waarheid over de uitbraak van COVID-19 immers zwaar gecensureerd door de CCP. Chinese autoriteiten ontkenden zelfs wekenlang dat er sprake was van mogelijke overdracht van mens op mens.
12.1 De stilte vóór de storm
Onderzoekers bij Vision Medicals, een klinisch centrum in Hongkong, kregen begin december 2019 de eerste samples van het toen nog onbekende virus in handen. Op 24 december ontdekten zij dat het virus voor 81% overeenkwam met het SARS-virus uit 2002. Ze stuurden hun onderzoeksresultaten door naar Peking, maar kregen als reactie:
Stop met het testen van samples en vernietig alle bestaande monsters! Alle analyses, documenten en gegevens mogen niet met de buitenwereld worden gedeeld. Nieuwe bevindingen mogen alleen aan de centrale overheid worden gerapporteerd.
​
Onderzoekers van een klinisch centrum in Shanghai namen het heft in eigen handen en slaagden er begin januari 2020 in de volledige genetische code van het virus te publiceren op GenBank en Virologic.org — online platforms die speciaal voor dit soort crisissituaties in het leven zijn geroepen. Maar amper één dag later werd het laboratorium zonder verdere uitleg … gesloten.​
Bloggers en journalisten die rapporteerden over de ernst van de uitbraak werden opgepakt of verdwenen simpelweg. Eén van de bekendste klokkenluiders was Dr. Li Wenliang, een oogarts uit Wuhan, die via WeChat — de Chinese variant van Twitter — zijn collega’s en vrienden begin januari 2020 probeerde te waarschuwen voor het toen nog onbekende virus. Hij werd gearresteerd en gesanctioneerd. Nadat hij een verklaring had ondertekend waarin hij toegaf dat hij zich schuldig had gemaakt aan het ‘verspreiden van geruchten’, mocht hij weer aan het werk.
​
De lokale overheid bleef het nieuws over de uitbraak streng censureren, terwijl eind januari in de provincie Hubei al meer dan 3000 gezondheidswerkers besmet waren geraakt. Ook Dr. Li raakte besmet en hij stierf uiteindelijk aan de gevolgen van Covid-19. Later werd hij een symbool — de martelaar van de uitbraak van het virus in Wuhan.
De timing van de uitbraak kon nauwelijks slechter. Ze viel net in de aanloop naar het Chinese Nieuwjaar, het moment waarop jaarlijks de grootste migratiestroom ter wereld op gang komt. Op 5 januari hadden al vijf miljoen Chinezen Wuhan verlaten, op weg naar familie en vrienden verspreid over de hele wereld — terwijl velen van hen het virus onbewust met zich meedroegen.
​
Dr. Li Wenliang, een jonge oogarts uit Wuhan, probeerde eind 2019 collega-artsen te waarschuwen voor de uitbraak van het virus. Hij werd gesanctioneerd door de autoriteiten en overleed op 7 februari 2020 nadat hij zelf met COVID-19 was besmet.
Op 19 januari werd in Wuhan zelfs nog een grootschalig voedselbanket georganiseerd ter gelegenheid van het Chinese Nieuwjaar, waar duizenden gezinnen nietsvermoedend aan deelnamen. Ironisch genoeg was het evenement bedoeld om een nieuw record te vestigen in het Guinness Book of Records. De bevolking had nog altijd geen idee van de ernst van de situatie — en de overheid liet het evenement gewoon doorgaan.
Exact één dag later, op 20 januari, maakte Dr. Zhong Nanshan, hoofd van het deskundigenteam van de Chinese Gezondheidscommissie, tijdens een live-uitzending op de Chinese staatsomroep CCTV, bekend dat COVID-19 blijkbaar tóch van mens op mens overdraagbaar was. Dit was een opmerkelijke wending na weken van ontkenningen door de Chinese autoriteiten, die tot dan toe volhielden dat er geen sprake was van besmetting van mens op mens.
De abrupte erkenning vormde niet alleen een breuk met het eerdere narratief, maar legde ook pijnlijk bloot hoe cruciale informatie in de beginfase van de uitbraak was achtergehouden, met alle gevolgen van dien.
​
Dr. Zhong Nanshan, tijdens een tv-interview op 20 januari 2020
De situatie in Wuhan was dan ook onhoudbaar geworden. De overheid kon het niet langer verzwijgen, aangezien de besmettingen pijlsnel de hoogte in schoten. Amper drie dagen na de aankondiging van Dr. Zhong Nanshan ging op 23 januari de stad Wuhan, met ruim 11 miljoen inwoners, in volledige lockdown. Kort daarna volgde de hele provincie Hubei.
​
Maar nog steeds bleef de Chinese overheid een bizarre rol spelen. Het binnenlandse vliegverkeer in China was ondertussen vrijwel volledig stilgelegd, terwijl reisbeperkingen naar het buitenland volgens Peking “niet nodig” waren.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) volgde deze richtlijnen van Peking opvallend trouw. Landen die toch overwogen om vluchten uit China op te schorten, werden door de WHO publiekelijk op de vingers getikt. De organisatie bleef de retoriek van Peking herhalen, en prees de Chinese overheid zelfs openlijk voor haar aanpak van de uitbraak.
​
Quote...
Er is geen reden voor maatregelen die onnodig interfereren met internationale reizen en handel …
China heeft enorme maatregelen genomen
in het epicentrum van de uitbraak, en dat zijn heldendaden. Eigenlijk maakt China de wereld weer veilig.
Tedros Adhanom Ghebreyesus
Directeur-generaal van de WHO, tijdens de persconferentie van 30 januari 2020, vlak na Tedros’ bezoek aan Peking
Ongeveer anderhalve maand later, op 11 maart 2020, verklaarde diezelfde WHO Covid-19 tot een wereldwijde pandemie. Het ‘point of no return’ was gepasseerd en de gevolgen zouden rampzalig blijken. Het virus had genoeg tijd gekregen om zich wereldwijd te verspreiden.
​
De besmettingen stegen wereldwijd erg snel. Enkele dagen later, op 15 maart 2020, ging Nederland voor het eerst in lockdown. Drie dagen later, op 18 maart 2020, volgde ook België. Niet-essentiële winkels werden gesloten, scholen en universiteiten schakelden over op afstandsonderwijs, evenementen werden geannuleerd, en burgers moesten thuisblijven, behalve voor essentiële verplaatsingen zoals werk, boodschappen of medische redenen.
​​
Maar niet alleen onze manier van leven werd onderbroken, de pandemie bracht ook een structurele verschuiving teweeg in hoe de mens zichzelf, zijn plaats in de wereld, maar vooral ook de rol en werkwijze van de Chinese Communistische Partij op het wereldtoneel beter kon begrijpen.
​
12.2 De oorsprong van het virus
12.2.1 De lab-lektheorie
Wie staat er nog bij stil dat we, zovele jaren na de uitbraak van COVID-19 in China, en ondanks de verwoestende gevolgen voor onze samenleving, nog steeds in het duister tasten over de oorsprong van het virus? Om toekomstige, vergelijkbare scenario’s te voorkomen, zou het wenselijk zijn dat we ten minste weten waar het virus vandaan kwam — iets wat tot op heden echter niet met zekerheid is vastgesteld. Door het gebrek aan transparantie van de Chinese Communistische Partij en de manier waarop de Chinese overheid de uitbraak heeft aangepakt, werd de wereld vanaf het begin grotendeels in het ongewisse gehouden. Daarnaast toonde zich ook hier hoe de nauwe betrokkenheid tussen het vrije Westen en de Chinese Communistische Partij verstrekkende en desastreuze gevolgen voor de wereld kan hebben.
​
Hieronder volgt een opsomming van enkele opmerkelijke gebeurtenissen die in de discussie over de oorsprong van deze wereldwijde pandemie een rol hebben gespeeld.
​
De eerste officiële verklaring voor de uitbraak van COVID-19, verspreid door de Chinese autoriteiten en later overgenomen door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) in de beginfase van de pandemie (december 2019 – begin 2020), wees op een natuurlijke oorsprong. Volgens deze hypothese zou het virus zijn overgesprongen van vleermuizen – het vermoedelijke natuurlijke reservoir van coronavirussen – op de mens via een tussenhost, zoals civetkatten of schubdieren (pangolins).
Als mogelijke locatie van die overdracht werd aanvankelijk de Huanan Seafood Wholesale Market in Wuhan aangeduid. Veel van de eerste patiënten bleken er te hebben gewerkt of gewinkeld. De markt, bekend om haar drukte, het verhandelen van levende dieren en gebrekkige hygiëne, leek in dat opzicht een plausibele omgeving voor zo’n besmetting. Later onderzoek wees echter uit dat niet alle vroege besmettingen met de markt in verband stonden, wat erop wijst dat de markt mogelijk eerder een verspreidingshaard was dan de oorspronkelijke bron van het virus.
​
Vanaf 2021 begonnen enkele wetenschappers en journalisten te wijzen op onregelmatigheden in de officiële Chinese data. Maar na al die jaren is er nog steeds geen sluitend bewijs voor één van beide hypotheses, mede omdat China niet alle relevante gegevens over monsters, zieken en vroege infecties vrijgeeft.
​
De Huanan Sea Food Market (bovenaan) werd na de uitbraak hermetisch afgesloten. Het zou uiteindelijk nog meer dan een jaar duren voordat een internationaal team van de WHO op 31 janurari 2021 de site mocht betreden. Ook het Wuhan Institute of Virology (onderaan) werd toen bezocht. Dat bezoek duurde echter amper drie uur en verliep onder strikte begeleiding van Chinese functionarissen.
In een speciaal rapport uit 2023 stelde de FBI met “bescheiden zekerheid” dat de coronapandemie haar oorsprong vond in een laboratoriumincident in het Wuhan Institute of Virology (WIV) in Wuhan. Enkele van de eerste patiënten hadden geen enkele band met de markt en waren er niet geweest. Het Wuhan Institute of Virology (WIV), dat onderzoek deed naar coronavirussen van vleermuizen, bevind zich op zo'n 30 km van de markt. Dit leidde tot een alternatieve hypothese, die stelt dat het virus mogelijk per ongeluk uit een laboratoriumomgeving is ontsnapt.
​
12.2.2 Wuhan Institute of Virology: China’s eerste P4-laboratorium
Het Wuhan Institute of Virology (WIV) opende zijn P4-lab officieel in 2018. Het was daarmee het eerste laboratorium van dat veiligheidsniveau in China en het resultaat van een samenwerking tussen China en Frankrijk (met steun van het Institut Pasteur in Parijs). Hierdoor kon China voor het eerst op eigen bodem onderzoek doen naar de gevaarlijkste virussen. Het WIV voert sinds jaar en dag intensief onderzoek uit naar coronavirussen, met een focus op zoönotische overdracht — het proces waarbij virussen van dieren op mensen worden overgedragen. Jarenlang werkte het WIV ook samen met tal van buitenlandse instituten, waaronder de EcoHealth Alliance (VS), het Institut Pasteur, en universiteiten in Australië en Europa.
​​
Aan het hoofd van het WIV stond tot voor kort dr. Shi Zhengli (石æ£ä¸½), een vooraanstaand viroloog gespecialiseerd in vleermuiscoronavirussen. Zij is wereldwijd bekend geworden onder de bijnaam “Bat Lady” of “Bat Woman” — een naam die ze kreeg van Chinese collega’s en internationale media vanwege haar jarenlange onderzoek naar virussen bij vleermuizen.
​
Sinds het begin van de jaren 2000 verzamelde haar team duizenden vleermuismonsters uit grotten verspreid over heel China, op zoek naar de oorsprong van SARS-achtige virussen.
​
In april 2012 werden zes mijnwerkers ernstig ziek nadat zij vleermuisuitwerpselen hadden opgeruimd in een oude kopermijn in Mojiang (provincie Yunnan, Zuidwest-China). De symptomen waren ernstig en SARS-achtig: koorts, hoesten en ademnood. Drie van hen overleden. De Mojiang-mijn bevatte meerdere coronavirussen die genetisch verwant zijn aan SARS-CoV-2, en het WIV heeft jarenlang monsters uit deze mijn bestudeerd. Opvallend is dat alle online beschikbare gegevens van het WIV over deze mijn na 2020 zonder toelichting van het internet zijn verwijderd.”
​
De Mojiang-mijn ligt ongeveer 20 à 30 kilometer van een grot in Tongguan, waar Shi Zhengli’s team in 2013 een virus identificeerde, RaTG13, dat voor 96,2 procent genetisch overeenkomt met SARS-CoV-2. Ook deze vondst maakte Shi Zhengli tot een centrale figuur in het debat over de oorsprong van COVID-19.​
Bovenaan: Dr. Shi Zhengli, tot voor kort directeur van het Center for Emerging Infectious Diseases binnen het WIV. Onderaan: Een oude kopermijn in Mojang. Shi Zhengli's team bestudeerde jarenlang samples van coronavirussen uit deze mijn.
12.2.3 Mogelijke incidenten in het WIV blijven onopgehelderd
​Maar naast het feit dat in het P4-lab in Wuhan al jarenlang intensief onderzoek werd gedaan naar coronavirussen, zijn er ook nog enkele andere opmerkelijke details naar buiten gekomen over de rol van het WIV in de uitbraak van COVID-19.
Volgens rapporten van onder andere de Amerikaanse NBC News Verification Unit, die ook werden ingezien door Amerikaanse en Britse inlichtingendiensten, was tussen 7 en 24 oktober 2019 in een high-security zone van het WIV in Wuhan nauwelijks nog mobiele telefoonactiviteit te detecteren. Buiten die periode was het gsm-verkeer stabiel en consistent. Analisten vermoeden dat er tussen 6 en 11 oktober mogelijk een ernstig incident heeft plaatsgevonden. Verder wezen de gegevens op wegversperringen tussen 14 en 19 oktober, wat erop zou kunnen wijzen dat het terrein tijdelijk hermetisch werd afgesloten. Zowel de Chinese overheid als het WIV ontkennen dit en hebben geen verdere toelichting verstrekt. Wat zich in die periode binnen het WIV heeft afgespeeld, en of er enig verband bestaat met de uitbraak van COVID-19, blijft vooralsnog een raadsel.
Een factsheet van de United States Department of State uit januari 2021 vermeldde dat drie onderzoeksters van het WIV in november 2019 ziek zijn geworden en in het ziekenhuis zijn opgenomen, met symptomen die “consistent zijn met zowel COVID-19 als seizoensgriep."
Toch is er tot op heden geen sluitend bewijs gevonden dat het virus daadwerkelijk uit een laboratorium afkomstig is — en de kans dat dat ooit met volledige zekerheid bewezen wordt, is erg klein en slinkt met de dag. Internationale wetenschappers en gezondheidsorganisaties blijven aandringen op transparantie en een diepgaand onderzoek, in het bijzonder vanwege het gebrek aan openheid vanuit de Chinese autoriteiten.
​
12.2.4 Van lab-lektheorie tot complottheorie
De lab-lektheorie werd vanaf het begin afgedaan als een complottheorie. Het ging zelfs zo ver dat een simpele verwijzing ernaar op platforms zoals Facebook ertoe kon leiden dat een bericht — of zelfs een account — werd geblokkeerd. Maar hoe heeft het zover kunnen komen? Hieronder volgt een tijdlijn van enkele opmerkelijke gebeurtenissen die tonen hoe de lab-lektheorie gaandeweg uitgroeide tot een complottheorie.
​​
In december 2019 werden de eerste gevallen van COVID-19 gemeld in Wuhan, China. Wetenschappers vermoedden aanvankelijk dat het virus, net als eerdere SARS-uitbraken, waarschijnlijk een zoönotische oorsprong had — met andere woorden: het zou van dieren op mensen zijn overgesprongen. De Huanan Seafood Market werd al snel genoemd als de mogelijke bron van de uitbraak.
​
In januari 2020 richtte het merendeel van de wetenschappelijke wereld zich volledig op dit scenario van natuurlijke overdracht via dieren (zoals vleermuizen of schubdieren). De hypothese van een laboratoriumlek werd in die periode slechts door enkele onafhankelijke onderzoekers en analisten genoemd als een mogelijk, maar onwaarschijnlijk alternatief.
​​
Ondertussen volgden de reguliere media en sociale mediaplatforms grotendeels de dominante wetenschappelijke consensus: de pandemie zou een natuurlijke oorsprong hebben. Toch begonnen in de Verenigde Staten enkele onderzoeksjournalisten en wetenschappers de lab-lektheorie als een mogelijke verklaring naar voren te schuiven.
Een eerste kantelmoment in deze kwestie kwam er op 19 februari 2020, toen een open brief werd gepubliceerd in The Lancet, een van de meest prestigieuze medische tijdschriften ter wereld. (De onlinepagina werd geüpdatet en gearchiveerd op 7 maart 2020.)
De open brief, getiteld “Statement in support of the scientists, public health professionals, and medical professionals of China combatting COVID-19”, werd gepresenteerd als het werk van 27 vooraanstaande wetenschappers.
In de brief werd verklaard dat het virus “overweldigend waarschijnlijk een natuurlijke oorsprong” had, en dat alternatieve verklaringen — zoals de mogelijkheid van een laboratoriumincident — als complottheorieën moesten worden beschouwd.
De auteurs formuleerden het als volgt: “Wij staan samen om complottheorieën die suggereren dat COVID-19 geen natuurlijke oorsprong heeft, krachtig te veroordelen.” … “Complottheorieën doen niets anders dan angst, geruchten en vooroordelen creëren, die onze wereldwijde samenwerking in de strijd tegen dit virus in gevaar brengen.”
Met deze verklaring werd de toon gezet: de hypothese van een laboratoriumlek werd als een complottheorie neergezet die actief moest worden bestreden, mede om het werk van gezondheidswerkers niet te ondermijnen. De publicatie had een grote invloed op het publieke debat. Veel media en experts wereldwijd namen de stelling over, waardoor de lab-lektheorie lange tijd als een ongegronde complottheorie werd beschouwd. Wie de hypothese toch ter sprake bracht, liep het risico bekritiseerd of zelfs gecensureerd te worden op sociale mediaplatforms.
​​
Maar achteraf bleek, volgens e-mails die werden vrijgegeven door US Right to Know (USRTK), dat de open brief was opgesteld en verspreid door Dr. Peter Daszak, hoofd van EcoHealth Alliance — een Amerikaanse non-profitorganisatie die zich bezighoudt met onderzoek naar virussen bij dieren en hun mogelijke overdracht op mensen.
​​
Daszak speelde een actieve rol bij het opstellen en coördineren van de brief, die op 19 februari 2020 in The Lancet werd gepubliceerd en waarin sterk werd benadrukt dat het virus een natuurlijke oorsprong zou hebben.
​
Amerikaanse onderzoeksjournalisten en vrijgegeven overheidsdocumenten brachten echter aan het licht dat EcoHealth Alliance al jarenlang samenwerkte met het Wuhan Institute of Virology, onder meer via onderzoeksprojecten naar vleermuiscoronavirussen. The Wall Street Journal, The Intercept en Vanity Fair brachten op basis van FOIA-verzoeken (Freedom of Information Act) documenten aan het licht dat EcoHealth via Amerikaanse overheidsfondsen (met name van het NIH en NIAID) geld had doorgesluisd naar het WIV voor onderzoek naar coronavirussen bij vleermuizen. Dr. Peter Daszak, die aan het hoofd stond van de organisatie, vervulde daarbij een centrale rol. Hij was ook direct betrokken bij het opzetten en coördineren van veldonderzoek in China, inclusief het verzamelen van vleermuismonsters.
​​
Dr. Peter Daszak
Later erkende The Lancet dat er vragen waren gerezen rond de belangenverklaring van de brief — in het bijzonder vanwege Daszaks samenwerking met het WIV.
​
Maar hoe verliep die financiering dan precies, en welke mechanismen maakten deze samenwerking mogelijk?
Hiervoor moeten we teruggaan naar oktober 2014. In dat jaar stelde de toenmalige Amerikaanse president Barack Obama een tijdelijk verbod in op federale financiering voor bepaalde vormen van Gain-of-Function-onderzoek (GoF) aan griepvirussen, MERS en SARS, vanwege de aanzienlijke risico’s voor de volksgezondheid.
​
12.2.5 Gain-of-Function onderzoek
Gain-of-Function verwijst naar een onderzoekstechniek waarbij wetenschappers een virus in een P4-laboratorium versneld laten ontwikkelen en evolueren tot een variant die gevaarlijk is voor mensen. Vervolgens kunnen vaccins of behandelingen worden ontwikkeld tegen deze potentiële varianten. Indien het virus in de toekomst daadwerkelijk zou evolueren tot een variant die gevaarlijk is voor de mens, zou men op die manier het vaccin in principe al klaar hebben liggen. Hoewel het met goede bedoelingen wordt uitgevoerd, is dit type onderzoek uiteraard niet zonder risico: als een dergelijk gemanipuleerd virus per ongeluk uit een laboratorium zou ontsnappen, zou dat kunnen leiden tot een ongecontroleerde uitbraak met catastrofale gevolgen.
President Obama besloot daarom om dit soort onderzoek tijdelijk stop te zetten, aangezien de risico’s te groot werden geacht. Tegelijkertijd werden echter enkele achterpoortjes opengehouden.
Er werden uitzonderingen toegestaan voor projecten die — mits goedgekeurd door het National Institutes of Health (NIH) — via samenwerkingen met derde partijen konden worden uitgevoerd. Het was via deze omweg dat EcoHealth Alliance, een Amerikaanse non-profitorganisatie, NIH-financiering ontving voor onderzoek naar coronavirussen bij vleermuizen. Een deel van dit onderzoek werd vervolgens uitbesteed aan het Wuhan Institute of Virology (WIV), waarmee de beperkingen voor het uitvoeren van Gain-of-Function-onderzoek op coronavirussen werden omzeild.​
​
Na de publicatie van de open brief op 19 februari 2020 in The Lancet werd geleidelijk duidelijk dat de Amerikaanse financiering van onderzoek aan het WIV niet rechtstreeks verliep van de Amerikaanse overheid naar China, maar via een tussenstap: EcoHealth Alliance. Het komt er dus op neer dat de intensieve studies naar coronavirussen die in het WIV werden uitgevoerd, in feite voor een stuk werden gefinancierd door de Amerikaanse belastingbetaler. Er doken zelfs foto’s op waarop Dr. Peter Daszak samen te zien is met Dr. Shi Zhengli, de toonaangevende viroloog van het WIV die bekendstaat om haar werk met vleermuiscoronavirussen.
​​
Desondanks bleven journalisten en factcheckers de lab-lektheorie overwegend afdoen als een complottheorie — ondanks het feit dat er geen enkel sluitend bewijs bestond, noch voor een natuurlijke oorsprong, noch voor een laboratoriumincident.
​
12.2.6 De WHO-missie in Wuhan
Een tweede belangrijk kantelpunt in deze discussie vond plaats in januari 2021, toen een WHO-team toestemming kreeg van de Chinese overheid om Wuhan te bezoeken. Het betrof een gezamenlijke missie van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Chinese overheid, officieel genaamd de “WHO–China Joint Study of the Origins of SARS-CoV-2”. Er was weinig hoop op een doorbraak vanuit dit onderzoek, aangezien intussen meer dan een jaar was verstreken sinds de uitbraak van COVID-19 in Wuhan. Bovendien viel iets bijzonders op aan het team van onderzoekers: het WHO-team bestond uit wetenschappers uit verschillende landen, terwijl de Verenigde Staten slechts door één wetenschapper werden vertegenwoordigd: Dr. Peter Daszak.
​
Tijdens deze missie bracht het team zowel een bezoek aan de Huanan Seafood Market, de vermeende plek van de eerste uitbraak, als aan het Wuhan Institute of Virology (WIV). Het bezoek aan het WIV bleef echter beperkt tot een bliksembezoek van amper drie uur en vond plaats onder strikte begeleiding van Chinese functionarissen.
Aan het einde van de missie, op 30 maart 2021, werden de bevindingen van het WHO-team tijdens een persconferentie gepresenteerd. Opvallend was dat deze persconferentie in Wuhan werd georganiseerd nog voordat het WHO-team China had verlaten. Tijdens de persconferentie werden vier mogelijke scenario’s voor de oorsprong van het virus gepresenteerd:
-
1. Een directe overdracht van dier op mens
-
2. Overdracht via een tussengastheer -
3. Verspreiding via bevroren voedsel -
4. Een laboratoriumincident -
​
De tweede mogelijkheid, een overdracht via een tussengastheer, werd aangeduid als het meest waarschijnlijk, terwijl een lab-lek volgens het WHO-team “extreem onwaarschijnlijk” was, en dat verder onderzoek in die richting niet prioritair was.
​
De geloofwaardigheid van het onderzoek kwam meteen onder vuur te liggen, vooral vanwege de rol van Dr. Peter Daszak, voorzitter van EcoHealth Alliance. Hij was indirect betrokken bij de financiering van het WIV en mocht meebeslissen over de vraag of het laboratorium verantwoordelijk kon zijn voor de uitbraak. De conclusie dat een lab-lek “extreem onwaarschijnlijk” was, werd daarom door velen gezien als voorbarig en mogelijk politiek beïnvloed.
​
Dr. Peter Ben Embarek als woordvoerder van het WHO-team tijdens en na de persconferentie in Wuhan op 30 maart 2021.
Later erkenden zelfs de WHO-directeur-generaal Tedros Adhanom Ghebreyesus dat het onderzoek te beperkt en onvoldoende onafhankelijk was uitgevoerd.
​
Tijdens de persconferentie van 30 maart 2021 werden de bevindigen van het team niet Dr. Daszak gepresenteerd maar wel door Dr. Peter Ben Embarek, een Deens voedings‑ en zoönosen‑expert, die jarenlang bij de WHO werkte. Enkele maanden later, in augustus 2021, gaf Ben Embarek een interview aan de Deense publieke omroep TV2. Daarin verklaarde hij dat de Chinese onderzoekers absoluut niet wilden dat de lab-theorie in het rapport werd opgenomen. Uiteindelijk werd afgesproken de mogelijkheid van een lab-ongeval wél te noemen, maar als “extreem onwaarschijnlijk”. Embarek benadrukte dat de formulering van de bevindingen gebeurde onder “zware politieke druk” van de Chinese autoriteiten, terwijl het team voortdurend moest onderhandelen over wat wel en niet in het rapport kon worden opgenomen. De presentatie aan de pers vond in China plaats, voordat het team het land verliet, deels om de controle over het narratief door de Chinese overheid te waarborgen. In latere interviews nuanceerde Embarek de resultaten die in Wuhan werden gepresenteerd en hij bevestigde dat een laboratoriumincident wél degelijk tot de mogelijke scenario’s behoort.
​​
Ook de FBI gaf op 28 februari 2023, toen nog onder leiding van Christopher Wray, aan dat hun beoordeling is dat een laboratoriumincident in Wuhan “hoogstwaarschijnlijk” de oorsprong van de pandemie vormt. Tegelijkertijd benadrukten zij dat hard bewijs ontbreekt om deze conclusie definitief te maken, onder meer door het gebrek aan transparantie van de Chinese autoriteiten. Het is dus een belangrijk statement, maar geen sluitend of definitief rapport waarop alle partijen zich kunnen baseren.
​
Pittig detail:
​
-
- Dr. Peter Daszak werd op 6 januari 2025 ontslagen als president van EcoHealth Alliance. Zowel EcoHealth als Daszak werden formeel gedurende vijf jaar uitgesloten van federale programma’s omdat hij (en de organisatie) de voorwaarden van een NIH-subsidie herhaaldelijk hadden geschonden. Dit omvatte het negeren van toezichtverzoeken, vertraagd of selectief rapporteren van onderzoek, en mogelijke schendingen van Gain-of-Function-regels, waardoor het vertrouwen van de Amerikaanse federale overheid werd geschaad.
​​​
.jpg)
Christopher Wray stond aan het hoofd van de FBI van 2017 tot 2025, zowel tijdens de eerste termijn van president Trump als onder president Biden.
-
​- Dr. Peter Ben Embarek, die namens de World Health Organization in 2021 leiding gaf aan de missie naar Wuhan inzake de oorsprong van COVID‑19, werd in 2022 ontslagen nadat interne onderzoeken van de WHO bewijzen vonden van seksuele wangedragingen uit 2015 en 2017.
​
12.2.7 Conclusie
​De samenwerking tussen EcoHealth Alliance en het Wuhan Institute of Virology (WIV) vormt een schrijnend voorbeeld van de verwevenheid tussen het vrije Westen en de Chinese Communistische Partij. De gretigheid om zaken te doen met de Chinese Communistische Partij resulteerde in dit geval in een belangenconflict dat bijzonder problematisch werd bij de uitbraak van COVID-19. EcoHealth Alliance speelde een sleutelrol, zowel in de financiering van onderzoek in het P4-laboratorium in Wuhan als in het wetenschappelijke debat over de oorsprong van SARS-CoV-2 (onder meer via de open brief in The Lancet van februari 2020).
Bovendien heeft diezelfde betrokkenheid ertoe bijgedragen dat de oorsprong van COVID-19 tot op heden onduidelijk blijft. Het aanhoudende gebrek aan transparantie van de Chinese overheid, maakt het verkrijgen van sluitend bewijs praktisch onmogelijk, en het blijft een open vraag of we ooit zullen kunnen achterhalen wat de oorsprong is van een van de ernstigste pandemieën in de menselijke geschiedenis.​
​
12.3 "Geen toestemming"
Zhou Xianwang, de toenmalige burgemeester van Wuhan, kwam internationaal in het nieuws toen hij op 27 januari 2020 tijdens een live-uitzending op de Chinese staatstelevisie CCTV erkende dat de lokale overheid de informatie over de uitbraak “niet tijdig had bekendgemaakt”.
​
Voor de camera verklaarde hij openlijk:
“Iedereen moet proberen te begrijpen: ik had nu eenmaal geen toestemming om gevoelige informatie te onthullen. Ik kon alleen informatie vrijgeven nadat ik de toestemming kreeg van de centrale overheid."
Wat betreft de transparantie van de Chinese overheid ging het vanaf het begin van de uitbraak grondig mis.
​
​Hiermee suggereerde hij dat hij niet zelfstandig eerder kon handelen, wat voor velen neerkwam op een impliciete verwijzing naar de autoriteiten in Peking als verantwoordelijken voor de vertraging. In datzelfde interview bood hij zijn ontslag aan als burgemeester — een zeldzame bekentenis binnen het Chinese politieke systeem.
​
Het interview wordt vaak aangehaald als illustratie van hoe lokaal bestuur en centrale autoriteiten in China samenwerken — en hoe de verantwoordelijkheid voor beleidsfouten soms bij lokale leiders komt te liggen, terwijl de echte politieke beslissingsmacht en controle sterk geconcentreerd is bij de hogere organen van de Chinese Communistische Partij (CCP).
​
12.4 Een klein land zonder stem
Er was maar één land dat vanaf het begin van de uitbraak van COVID 19 weigerde de retoriek van de CCP te volgen en zijn eigen koers bepaalde: dat land was Taiwan!
Al in december 2019 probeerde de Taiwanese minister van Volksgezondheid de WHO per e-mail te waarschuwen over de uitbraak van het virus. Wuhan is een belangrijk verkeersknooppunt in China, met zowel binnenlandse als internationale verbindingen, onder andere richting Taiwan.
De Taiwanese overheid kreeg al snel door dat er iets grondig mis was en trok meteen aan de alarmbel. Maar de Taiwanese minister van volksgezondheid kreeg nooit een antwoord op de e-mail. Aangezien Taiwan, op aandringen van China trouwens, al jarenlang geen lid meer is van de Verenigde Naties, bleef de noodkreet onbeantwoord.
​
Taiwan werd genegeerd door de WHO, maar voerde op eigen houtje een strikt reisverbod in voor reizigers uit China. Taiwan kreeg hiervoor tonnen kritiek te verwerken maar had een waardevolle les getrokken uit de SARS-epidemie van 2002-2003, die het land destijds zwaar trof. Ook toen had de CCP geprobeerd de ernst van de uitbraak te bagatelliseren.
​
​De SARS-epidemie van 2002–2003 begon in het zuiden van China, in de provincie Guangdong. Waarschuwingen over de uitbraak en cruciale informatie over de aard en besmettelijkheid van het virus werd door de Chinese autoriteiten achtergehouden. Dit gebrek aan transparantie zorgde ervoor dat SARS zich ongemerkt verspreidde naar andere regio’s, waaronder Hongkong, Canada en Taiwan.
​
Voor Taiwan was SARS bijzonder pijnlijk: Ziekenhuizen raakten chaotisch overbelast. Van de 346 bevestigde besmettingen in Taiwan overleden er 73, wat overeenkomt met een sterftepercentage van 21% — een van de hoogste ter wereld. Taiwan concludeerde dat vroegtijdige grenscontrole, snelle isolatie en volledige openheid van informatie essentieel waren om een nieuwe epidemie het hoofd te bieden. Deze harde lessen lagen rechtstreeks aan de basis van Taiwan’s strikte reactie in 2020, inclusief het snelle reisverbod voor reizigers uit China.
​
De Taiwanese minister van Volksgezondheid, Chen Shih-chung, toont tijdens een persconferentie in Taipei de e-mail die hij aan het begin van de pandemie naar de WHO had gestuurd, een waarschuwing die door de WHO geheel werd genegeerd.
Deze screenshot dateert van 19 oktober 2020 (Johns Hopkins University - Google's COVID-dashboard). Eind april 2020 had Taiwan 6 sterfgevallen door COVID-19; op 21 april 2020 werd het zevende overlijden gemeld. Dat aantal bleef vervolgens uitzonderlijk lang stabiel. Pas meer dan een jaar later, in mei 2021, werd een achtste sterfgeval geregistreerd.
Taiwan begrijpt de ware aard van de CCP beter dan wie ook, en de coronacijfers liegen er dan ook niet om. Met maar liefst 23,5 miljoen inwoners en gelegen op slechts enkele honderden kilometers van het Chinese vasteland, kon het aantal dodelijke slachtoffers door Covid-19 tijdens het eerste anderhalf jaar van de pandemie letterlijk op twee handen worden geteld: Het waren er namelijk… zeven!
Maar buiten Taiwan volgde vrijwel de hele wereld blindelings de aanbevelingen van de CCP, met alle gevolgen van dien. De manier waarop de CCP de uitbraak van het coronavirus aanpakte, staat in feite geheel haaks op de traditionele normen en waarden van het oude China. Het vertellen van de ‘waarheid’ over de uitbraak werd zonder enige vorm van ‘mededogen’ voor het eigen volk simpelweg ‘niet getolereerd’ — en dit leidde tot een wereldwijde catastrofe.
12.5 De Chinese Nostradamus
Maar ook deze keer werden we gewaarschuwd. Verhalen uit de oudheid hebben de mensheid al eeuwenlang gewaarschuwd voor rampen en epidemieën, en boden, vaak op raadselachtige wijze, een uitweg.
Neem bijvoorbeeld het verhaal van Liu Bowen. Hij was een hoge Chinese ambtenaar uit de 14e eeuw en de eerste premier tijdens de Ming-dynastie. Hij was niet alleen een staatsman, maar ook een taoïstisch meester, dichter en filosoof. Men noemt hem ook wel eens ‘de Chinese Nostradamus’, vanwege zijn opmerkelijke en mysterieuze inscripties, waarvan er enkele bewaard zijn gebleven.
Zo bestaat er een 700 jaar oude spreuk die door Liu Bowen op een stenen tablet werd gegraveerd. In deze inscriptie verwijst hij naar de overgang van het Jaar van het Varken naar het Jaar van de Rat — wat volgens de Chinese kalender overeenkomt met de overgang van 2019 naar 2020. De spreuk gaat als volgt:
Liu Bowen (1311 - 1375)
Maar niemand begreep wat Liu Bowen probeerde te zeggen. Het duurde dan ook een lange tijd vooraleer men erin slaagde zijn spreuk te ontcijferen.
De sleutel om het raadsel op te lossen lag niet in een diepere betekenis van de woorden, maar werd achterhaald door de Chinese karakters te herschikken.
Door de karakters uit de eerste twee verzen op een specifieke manier over elkaar te leggen, ontstond een nieuw samengesteld karakter. Ook de karakters van de laatste regel vormden — wanneer ze gecombineerd werden — een tweede karakter. De derde regel verwees naar een ‘vishaak’, en nadat — zoals de spreuk aangaf — drie stippen werden toegevoegd, verscheen een derde karakter.
Zo kwam de ware boodschap aan het licht en het waren opnieuw dezelfde drie kernprincipes die verschenen: Zhen, Shan en Ren — Waarachtigheid, Mededogen en Verdraagzaamheid. De basisprincipes van respectievelijk de taoïstische, de boeddhistische en de confucianistische denkwijze, als de essentie van de traditionele Chinese cultuur — én tevens de kernwaarden van Falun Gong.
​
Liu Bowen liet hiermee een waardevolle boodschap achter voor ieder van ons: als deze kernprincipes niet langer een plaats krijgen in onze samenleving, terwijl de rest van de wereld in naam van economische groei zwijgzaam toekijkt, zullen de gevolgen rampzalig zijn.
De manier waarop de CCP de uitbraak van Covid-19 heeft aangepakt, heeft diepe wonden geslagen — in dit geval niet alleen in China, maar in de hele wereld. De vraag is of we dit alles nog kunnen beschouwen als een ultieme waarschuwing. Volgens Liu Bowen is de tijd aangebroken voor ieder van ons om stil te staan bij de vraag of we deze traditionele, universele waarden nog in ons dragen. Een betere wereld begint immers nog altijd bij onszelf, of zoals Liu Bowen het formuleerde:
​
